NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
20 - (2143) حدثنا
سعيد بن عمرو
الأشعثي
وأحمد بن حنبل
وأبو بكر بن
أبي شيبة -
واللفظ لأحمد
- (قال الأشعثي:
أخبرنا. وقال
الآخران:
حدثنا) سفيان
بن عيينة عن
أبي الزناد، عن
الأعرج، عن
أبي هريرة،
عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال (إن
أخنع اسم عند
الله رجل تسمى
ملك الأملاك)
زاد ابن أبي
شيبة في
روايته (لا
مالك إلا الله
عز وجل).
قال الأشعثي:
قال سفيان:
مثل شاهان شاه.
وقال أحمد بن
حنبل: سألت
أبا عمرو عن
أخنع؟ فقال:
أوضع.
[ش
(أخنع) قيل
أخنع بمعنى
أفجر. يقال:
خنع الرجل إلى
المرأة،
والمرأة
إليه، أي
دعاها إلى
الفجور].
{20}
Bize Saîd b. Amr
El-Eş'asî ile Ahmed b. Hanbel ve Ebû Bekr b. Ebî Şeybe rivayet ettiler. Lâfız
Ahmed'indir. (Eş'asî: Ahberana, ötekiler: Haddesena tâbirlerini kullandılar.
(Dedilerki): Bize Süfyân b. Uyeyne, Ebû'z-Zinâd'dan, o da A'rac'dan, o da Ebû
Hureyre'den, o da Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'den naklen rivayet etti:
«Allah indinde en kötü
isim Meliküt-Emlâk ismi alan kişi (nin ismi) dir.» buyurmuşlar.
İbni Ebî Şeybe kendi
rivayetinde: «Allah (Azze ve Celle) den başka Mâlik yoktur.» cümlesini ziyâde
etti.
Eş'asî dedi ki : «Süfyân
Şâhîn Şah gibi, dedi.»
Ahmed b. Hanbel de dedi
ki: «Ebû Amr'a, ahna' ne demektir? diye sordum. En alçaktır, cevâbını verdi.»
21 - (2143) حدثنا
محمد بن رافع.
حدثنا
عبدالرزاق.
أخبرنا معمر
عن همام بن
منبه. قال: هذا
ما حدثنا أبو
هريرة عن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فذكر أحاديث
منها:
وقال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم (أغيظ
رجل على الله
يوم القيامة،
وأخبثه
وأغيظه عليه،
رجل كان يسمى
ملك الأملاك.
لا ملك إلا
الله).
{21}
Bize Muhammed b. Râfi' rivayet
etti. (Dediki): Bize Abdürrezzâk rivayet etti. (Dediki): Bize Ma'mer, Hemmâm b.
Münebbih'den naklen haber verdi. Hemmâm: Ebû Hureyre'nin Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'den bize rivayet ettikleri şunlardır, diyerek bir takım
hadîsler zikretmiştir. Onlardan biri de şudur. Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem):
«Kıyamet gününde Allah
Teâlâ'nın en fazla gadab edeceği en pis ve en kindar adam Melikül-Emlak adını
takınan kimsedir. Allah'tan başka Melik yoktur.» buyurdular.
İzah:
Bu hadîsi Buhâri
Edeb»'de tahrîc etmiştir.
Hadîs-i şerifte ahna',
ağyaz ve ahbes tâbirleri kullanılmıştır. Ahna'ı Ebû Amr en alçak diye tefsir
etmiştir. Bu Ebû Amr, İshâk b. Mirar'dır ki, meşhur lugat ve nahv âlimidir. Onu
Ebû Amr Eşşeybânî ile karıştırmamalıdır. Şeybânî tabiinden olup İmam Ahmed b.
Hanbel doğmazdan evvel vefat etmiştir. Ebû Amr'dan başkalarına göre hadîsin
mânâsı kıyamet gününde en hakîr, en zelil adam MeliKül Emlâk adını taşıyan
kimsedir. Maksat isim değil, ismin sahibidir. Kaadi İyâd: «Bu hadîsle isimle
müsemmânın bir şey olduğuna istidlal edilir. Bu husustaki hilaf meşhurdur.»
diyor. Bâzılarına göre Ahna' en fâcir mânâsına gelir. Ahbes en pis mânâsına
olup, burada Ahna' ile aynı mânâya gelir. En çirkin, en yalan demektir. Ahna'a
daha başka mânâlar veren de olmuştur. Ağyaz' Gayz'dan alınmıştır. Gayz intikam
almaktan âciz kalan kimsenin gazab ve hiddetidir. Ki Allah Teâlâ hakkında
müstehil yâni imkânsızdır. Binâenaleyh ya onun şiddete kerih görmesinden kinaye
yahut da vereceği cezadan mecaz olur. Ağyaz kelimesinin aynı cümlede iki defa
kullanılması Kaadi İyâd'a göre bazı râvilerin vehminden ileri gelmiştir.
Maamafih bu kelimenin «ağnat» olması ihtimâlinden bahsedenler de vardır. Yâni
bu iki kelimeden biri «ağyaz», diğeri «ağnat»'dır. Ağnat, en şiddetli sıkıntı
gören manasınadır. Melikül-Emlâk bütün mülklerin sahibi mânâsına gelir. Bütün
mülklerin sahibi ise Allah'dır. Onun için rivayetlerin birinde Allah'dan başka
mâlik yoktur, buyurulmuştur. Binâenaleyh doğan çocuğa bu ismi takmak haram
olduğu gibi, Allah'a mahsus Rahman, Kuddûs, Müheymin, Halik ve emsali isimleri
Şahin Şah, Şahân Şah, Şahântıl-Mülük gibi acem mübalâğası sayılan unvanları
takmak da haramdır. Çünkü onların hepsinde kul'a yakışmayan bir büyüklük
vardır. Ebû Saîd-i Hudrî (Radiyallahu anh)'den merfû' olarak rivayet edilen bir
hadîste:
«Çocuklarınıza Hakîm ve
Ebû'l-Hakem adlarını koymayın; çünkü hakim alîm olan yalnız Allah'dır.»
buyurulmuştur.